Sinds de start van dit schooljaar hoeven Texelse leerlingen met het schooladvies praktijkonderwijs niet langer af te reizen naar Den Helder. Zij kunnen de eerste twee jaar op het eiland naar school, dankzij een samenwerking tussen OSG De Hogeberg en De Pijler, school voor speciaal praktijkonderwijs in Den Helder. Slimme handen heet het project.
Rob de Jong, docent wiskunde, is de coördinator van het project. Natasja Angevare is directeur van de Kompasschool, school voor speciaal basisonderwijs in Den Burg. De Kompasschool is de hofleverancier van leerlingen die het nieuwe onderwijs programma volgen. Zowel Rob als Natasja hebben voor de klas gestaan in het speciaal basisonderwijs. Ze vertellen in dit interview over contextrijk leren, over het aanpassen van het onderwijs op de behoeften van de leerlingen en over het belang van samenwerking: “Het zou in de toekomst mooi zijn als het voor een leerling helemaal niet meer uitmaakt met welk advies je het basisonderwijs verlaat”, zegt Rob.
Thuis-nabij onderwijs is een uitkomst
De praktijkdocenten op de OSG hebben een buddy-docent van De Pijler en in elk van de twee combinatieklassen praktijkonderwijs-vmbo basis zitten twee leerlingen die al een jaar onderwijs op de Helderse school achter de rug hebben. “Zij zijn een beetje de ‘experts’ en dragen zodoende hun positieve steentje bij aan het vormgeven van het onderwijs,” zegt Rob, “We hebben een hele nauwe samenwerking met Den Helder, er zit eigenlijk geen water meer tussen”.
Natasja vertelt wat dat voor haar leerlingen betekent: “We hebben voor de zomervakantie voor het eerst gesprekken gevoerd waarin we konden zeggen: uw kind kan op Texel naar school. Dat is prachtig voor ouders. Ze zien hoe kwetsbaar en jong hun kinderen nog zijn. Voor hen is thuis-nabij onderwijs echt een uitkomst”.
Contextrijk onderwijs
De leerlingen krijgen contextrijk onderwijs. Rob legt uit hoe dat werkt: “Voor wiskunde laat ik ze bijvoorbeeld hun nieuwe schoolfoto en hun tafel opmeten als we met omtrek bezig zijn. De foto gaat in millimeters, de tafel in meters en als je letterlijk óm de tafel heen loopt zit het woord omtrek een stuk beter in hun systeem. Ze leren het best door te doen. Als het over inhoud gaat, gaan we bijvoorbeeld een practicum doen in het bètalab. Met water, dat maakt leren leuk. Wiskunde en rekenen komen ook vakgeïntegreerd aan bod in het praktijkvak techniek en bepaalde vakinhouden van biologie komen terug bij het praktijkvak groen”. Niet alleen de leerlingen die praktijkonderwijs volgen knappen op van deze manier van leren, zegt Rob: “Ook onze vmbo-basisleerlingen hebben baat bij deze aanvliegroute”. “Binnen het speciaal basisonderwijs zien we veel leerlingen die praktisch leren”, vult Natasja aan. “Je kunt het je zo voorstellen: stel dat iedereen op je werk Arabisch spreekt en jij nauwelijks. Dan ben je aan het eind van elke dag doodop. Sommige leerlingen hebben jaren in die situatie gezeten. Ze waren die leerling die altijd maar één ster was. Dat doet iets met een kind”.
Investeren in relaties
Dankzij het betekenisvolle contextrijke onderwijs kunnen de leerlingen laten zien wat ze in huis hebben. Ze kunnen presteren en ze krijgen er complimenten voor. “Dat is belangrijk voor ze”, zegt Rob. “Alleen als leerlingen lekker in hun vel zitten, kunnen ze groeien en komen ze tot leren. We investeren in een goede, veilige relatie door structuur en voorspelbaarheid. Daarom beginnen we tien minuten eerder en hebben we begeleide pauzes: er is altijd een coach of een docent bij die met ze kletst. Dit zien wij als waardevolle onderwijstijd, want we zorgen ervoor dat een leerling weet waar hij aan toe is en dat geeft rust”. Op de Kompasschool gaat het ook zo, vertelt Natasja: “Ons onderwijs is preventie in de breedste zin van het woord. We willen groeien mogelijk maken en daarvoor denken we voortdurend na over wat deze leerling op dit moment nodig heeft. Stel dat we in de pauze een leerling steeds in z’n eentje langs het hek zien lopen. Voelt die zich dan alleen en moeten we begeleiding bieden bij het spelen, of biedt dat hek juist veiligheid? Je moet naast een kind gaan staan en het leren kennen om dat te kunnen beoordelen”.
Het is een kwestie van goed faciliteren
Natasja en Rob zien de praktijkklassen op de OSG als een begin. “We willen dit uitbreiden en borgen”, zegt Rob. Natasja schetst haar visie: “In mijn ideale wereld kunnen leerlingen uit cluster 3 en 4 van het speciaal onderwijs [Dat zijn kinderen die langdurig ziek zijn, ernstige lichamelijke of verstandelijke handicaps hebben en kinderen met gedragsproblemen of psychische stoornissen, red.] ook een plek krijgen hier. Het gebeurt steeds meer, scholen weten elkaar steeds beter te vinden”. Rob knikt. “Inclusief onderwijs is een kwestie van goed faciliteren en dat zie ik in dit project gebeuren. Toen ik op Heliomare werkte, een school voor onderwijs en revalidatie in Wijk aan Zee, had ik een leerling uit De Cocksdorp. Dat is zo’n eind voor een kind, ze moest de hele week intern. Hoe mooi zou het zijn als je ook met jouw handicap hier kunt blijven? Dat het feitelijk niet langer uitmaakt met welke bagage je de basisschool verlaat?” Natasja stemt er hardop mee in: “We moeten de kansen pakken, zonder dat we een kind ontnemen wat het nodig heeft”, besluit ze.
Over het praktijkonderwijs op OSG de Hogeberg is een filmpje gemaakt . Deze is hier te bekijken Er verscheen ook een artikel in het magazine van de VO-raad, de koepelorganisatie voor het voortgezet onderwijs. Daarin wordt de samenwerking tussen de scholen als good practice beschreven en als een voorbeeld voor andere scholen.